DEFINISANI PRAVCI BUDUĆEG RAZVOJA
Lokalana strategija ruralnog razvoja Lokalne akcione grupe (LAG) Dragačevo – Jelica – Zapadna Morava je završena krajem prošle godine i dostavljena Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, kako bi bila ocenjena i u skladu sa tim i realizovana. Ovaj važan strateški dokument je usaglašen sa nacionalnim, regionalnim i lokalnim razvojnim strategijama, planovima i programima, a pripremljen u saradnji sa Društvom za razvoj sela Slovenije, kao i Evropskim udruženjem za seoski razvoj (ELARD ) koje okuplja nacionalna udruženja za razvoj sela iz 26 evropskih zemalja sa oko 2.200 lokalnih akcionih grupa.
Lokalna akciona grupa Dragačevo – Jelica – Zapadna Morava je osnovana 30. avgusta 2019. godine u Guči. Inicijativu za formiranje partnerstva pokrenuli su godinu dana ranije Ekološko društvo „Dragačevo“ iz Guče i Eko-park „Jelica“ iz Ježevice. U osnivanju LAG-a je učestvovalo 11 organizacija iz državnog, 10 iz privrednog i 20 iz civilnog sektora.
Područje partnerstva obuhvata Dragačevo – Opštinu Lučani sa svih 36 naseljenih mesta (454 kilometra kvadratna), i deo teritorije Grada Čačka sa 29. naselja (212,44 kilometra kvadratna) koji obuhvata sva sela od Ovčar Banje do Goričana prema Jelici, na desnoj strani Zapadne Morave. Područje LAG-a čini 65 naselja, organizovanih u 67 mesnih zajednica. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, na toj teritoriji živi 38.734 stanovnika (u Dragačevu 20.907 i na području Čačka 17.827).
Kako ističe Dušan R. Ivanović, predsednik Upravnog odbora LAG-a Dragačevo – Jelica – Zapadna Morava, zahvaljujući podršci Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, stanovnici lokalnih zajednica Dragačeva i dela teritorije Grada Čačka su bili, po prvi put, u prilici da sami kreiraju strategiju svog razvoja kroz prepoznavanje problema, potreba i vrednosti sredina u kojima žive i u skladu sa tim osmišljavaju projekate koji će unaprediti njihov život.
-U Lokalnoj strategiji ruralnog razvoja su obradjene sve teme značajne za život gradjana, počev od poljoprivrede, turističkih potencijala, pa sve do ekologije i zaštite prirodnog, kulturnog i duhovnog nasledja, kao ključnih činilaca održivog razvoja, kroz povezivanje tradicije sa inovativnim i savremenim znanjima i veštinama. Kulturno i duhovno nasledje na području LAG-a je sačuvano i spada u red izuzetno vrednih. Tu se posebno ističu: arheolško nalazište „Gradina“ na Jelici, manastiri Sretenje, Svete Trojice, Preobraženje, Vavedenje, Vaznesenje, Trnava, Ježevica i Stjenik, brojne crkve, nadgrobni spomenici i krajputaši, objekti narodnog graditeljstva i umetnosti, manifestacije izvornog narodnog stvralaštva – Dragačevski sabor trubača i „Raspevano Dragačevo“ u Guči, „Plodovi zapadnog Pomoravlja“ u Zablaću, „Kumovijada“ u Goračićima, Sabor kačamaka u Ježevici, Mitrovdan u Viči… Na ovom području se kriju veliki potencijali, koje bi u narednom periodu trebalo iskoristiti – objašnjava Ivanović.
Strategija definiše poljoprivredu, zaštitu životne sredine, unapredjenje putne i druge infrastrukture, zaštitu prirodnog, kulturnog i duhovnog nasledja, razvoj turizma, jačanje veza za preradjivačkim sektorom i osnaživanje domaće radinosti kao najvažnije pravce ruralnog razvoja.
PRERADA HRANE I PIĆA
Prema rečima Ivanovića, rezultati istraživanja su pokazali da je poljoprivreda glavna privredna grana na ovom području. Uprkos vodećem položaju, poljoprivredni sektor pokazuje brojne slabosti koje se ispoljavaju, pre svega, u slaboj konkurentnosti, mešovitoj proizvodnji, prepoznatljivoj kao „svaštarenje“, slaboj organizovanosti i inertnosti, kada je reč o udruživanju, nedovoljnoj saradnji sa drugim sektorima… Pored svih mapiranih problema, kao najdelotvorniji način za brže ekonomsko osnaživanje poljoprivrednika, u Lokalnoj strategiji ruralnog razvoja se posebno ističe mogućnost prerade hrane i pića u poljoprivrednim gazdinstvima, u skladu sa novim pravilnicima u ovoj oblasti, kako bi poljoprivredni proizvodi dobili dodatnu vrednost.
MODELI RAZVOJA POLJOPRIVREDE I ZAŠITE ŽIVOTNE SREDINE
Kako se navodi u ovom strateškom dokumentu, inovativni modeli razvoja poljoprivrede i zaštite životne sredine su novi odgovori na stare probleme u ovim oblastima. Primena novih inovativnih tehnologija može višestruko da pomogne održivi razvoj poljoprivrede, da joj pruži konkurentsku prednost, preventivnu pomoć u cilju smanjenja zagadjenja životne sredine (poljoprivredni otpad i slično), kao i otklanjanja posledica ljudske nebrige prema prirodi.
UNAPREDJENJE INFRASTRUKTURE
Bez dobrih puteva, vode, kanalizacije, stabilnog snabdevanja električnom energijom, kvalitetne telefonske i internet mreže, nema ni bržeg razvoja seoskih sredina na području Dragačeva i Čačka, pa je otuda veoma bitno za unapredjenje postojeće i izgradnje nove infrastrukture dobro planiranje i to na osnovu ustanovljenih prioriteta lokalnih zajednica, prvenstveno zbog obezbedjivanja finansijskih sredstava.
ZAŠTITA PRIRODNOG, KULTURNOG I DUHOVNOG NASLEDJA
Na području Dragačeva i Čačka se nalazi izuzetno vredno prirodno, kulturno i duhovno nasledje. Zaštitom prirodnog, kulturnog i duhovnog nasledja, postižu se višestruko korisni ciljevi. Obezbedjuje se očuvanje onoga što je najvrednije, povećava vrednost teritorije na kojoj se nalazi zaštićeno dobro, lokalni proizvodi i usluge se lakše prepoznaju kada se povezuju sa prirodnim i kulturnim nasledjem i izazivaju pozitivnu emociju kod kupaca, zaštićeno nasledje ima obrazovnu, kulturnu, turističku i promotivnu ulogu za lokalne zajednice i predstavlja posebnu vrednost koju treba čuvati.
RAZVOJ TURIZMA
U Strategiji se turizam prepoznaje kao druga najznačajnija grana privrede na ovom području. Postoje odlični uslovi za razvoj više vrsta turizma: seoskog, verskog, manifestacionog, planinskog, izletničkog, sportskog, rekreativnog… Razvojem turizma pospešuju se prodaja hrane, pića, usluge smeštaja u domaćinstvima, a to donosi otvaranje novih radnih mesta i nova zapošljavanja, brži razvoj lokalne ekonomije i veću održivost poljoprivrednih i turističkih domaćinstava.
Lokalna strategija ruralnog razvoja je veoma važan dokument, na osnovu koga LAG dobija mogućnost da različitim projektima aplicira za sredstva iz fondova Evropske unije.
V. S.
ŠTA JE LAG?
Lokalna akciona grupa (LAG) je osnovni oblik organizovanja po LIDER pristupu, organizovana kao udruženje gradjana koje okuplja lokalne pojedince i organizacije državnog, privrednog i civilnog sektora na stvaranju lokalnih javno-privatnih partnerstava na seoskim područjima u najmanje dve lokalne samouprave, u ciqu održivog društveno-ekonomskog, kulturnog, obrazovnog, ekološkog, turističkog, socijalnog i drugog razvoja seoskih sredina.
